...αγώνες για το ψωμί και το αλάτι...

Είναι ένας από τους στίχους του ποιήματος "Εμβατήριο πένθιμο και κατακόρυφο", του ποιητή Κώστα Καρυωτάκη. Διαβάζοντας το ποίημα αυτό, το οποίο έχει μελοποιηθεί από το συγκρότημα "Μωρά στη φωτιά", σκέφτηκα να γράψω ένα άρθρο σχετικά με τον Γκάντι και την περίφημη "πορεία του αλατιού" την οποία οργάνωσε. Βέβαια, όταν αυτή έγινε (1930), ο Καρυωτάκης είχε πεθάνει (1928), αλλά θεωρώ ότι ο συγκεκριμένος στίχος θα μπορούσε να συνδυαστεί με αυτό το γεγονός. 

Ο Ινδός Μαχάτμα Γκάντι (1869 - 1948), αγωνίστηκε για την ανεξαρτησία της χώρας του από τους Βρετανούς κατακτητές, έχοντας ως αρχή τη χρήση μη βίας για την επίτευξη του σκοπού του. Έτσι κατάφερε αυτός και οι σύντροφοί του να κερδίζουν τις μάχες τους. Αποκάλεσαν τη δύναμη που προερχόταν από τη μη άσκηση βίας "σατιαγκράχα", που σημάνει αφιερωμένη στην αλήθεια. Οι σκοποί του Γκάντι για ανεξαρτησία της Ινδίας, μετά από αγώνες έγιναν πραγματικότητα. Η πολιτική όμως "διαίρει και βασίλευε" των Βρετανών, διέσπασε την Ινδία σε δύο κράτη, την Ινδία των Ινδουιστών και το Πακιστάν των Μουσουλμάνων. Ο Γκάντι, που ήταν Ινδουιστής, λυπήθηκε βαθύτατα από την έχθρα μεταξύ των συμπατριωτών του, καθώς υποστήριζε τη δίκαιη συμπεριφορά απέναντι στους μουσουλμάνους συμπατριώτες του. 

Παραθέτω ένα απόσπασμα από το βιβλίο "Γκάντι" της σειράς "Μεγάλες Μορφές της Επιστήμης και της Σκέψης", των εκδόσεων Πατάκη. Το βιβλίο αυτό είναι δώρο της μητέρας μου, όταν ήμουν στο δημοτικό.

"... Το Μάρτιο του 1930 ο Γκάντι ανακοίνωσε στο λαό και τυπικά ενημέρωσε και τη βρετανική κυβέρνηση ότι επρόκειτο να ξεκινήσει και τη δεύτερη σατιαγκράχα εκστρατεία. Αυτή τη φορά θα έκανε πορεία με ανθρώπους από τη δική του ασχράμ (θρησκευτικό ερημητήριο) στο Σαμπαρμάτι κοντά στο Αχμανταμπάντ, στο Γκουτζαράτ, κοντά στη θάλασσα στο Νταντί. Εκεί, εκείνος και οι οπαδοί του πήραν παράνομα αλάτι από τις ακτές. Αυτή ήταν η περίφημη πορεία ενάντια στο φόρο του αλατιού που έθιγε τις φτωχότερες τάξεις.

Στην αρχή ένας πολύ μικρός αριθμός ανθρώπων διαδήλωσε, συμμετέχοντας στην πορεία ενάντια στο φόρο του αλατιού. Όσο όμως προχωρούσε η πορεία, όλο και περισσότεροι άνθρωποι συγκεντρώνονταν, ώσπου καταλήγοντας στην ακτή ήταν μερικές χιλιάδες.

Επικεφαλής της πορείας ήταν ο Γκάντι. Όταν έφτασαν στην ακτή, ο Γκάντι έσκυψε και γέμισε τις χούφτες του με αλάτι. Οι διαδηλωτές τον ακολούθησαν και με τη σειρά τους έσκυψαν κι αυτοί και γέμισαν τις χούφτες τους με αλάτι.

Το μονοπώλιο της βρετανικής κυβέρνησης στο εμπόριο του αλατιού, το οποίο φορολογούσε βαριά, είχε γίνει για μεγάλο διάστημα η βασική πηγή εισοδήματος για τους κατακτητές. Παίρνοντας αλάτι χωρίς πρώτα να πληρώσουν την κυβέρνηση γι' αυτό, ο Γκάντι και οι οπαδοί του παραβίαζαν το νόμο. Ήταν σαν να έλεγαν στους Βρετανούς ότι είχαν χάσει την εξουσία και ότι η Ινδία δε δεχόταν πια τη βρετανική κυριαρχία.

Ο Γκάντι συνελήφθη. Ινδοί σε ολόκληρη τη χώρα ξεσηκώθηκαν και διαδήλωσαν. Η βρετανική κυβέρνηση έστειλε το ιππικό για να διασκορπίσει τα πλήθη. Συμμορφούμενοι με τις αρχές του Γκάντι για τη μη άσκηση βίας, οι διαδηλωτές ξάπλωσαν στο έδαφος. Οι στρατιώτες είχαν διαταγή να αφιππεύσουν και να συλλάβουν τους διαδηλωτές. Περισσότερα από 60.000 συνελήφθησαν.

Μια άλλη ομάδα, αποτελούμενη από περισσότερους από 20.000 διαδηλωτές, καθοδηγούμενοι από τη διάσημη ποιήτρια Σαροτζίνι Σαττοπαντιάι Ναϊντού και το γιο του Γκάντι Μανιλάλ, πήγαν κοντά στα εργοστάσια αλατιού. Άοπλοι, υπέμειναν τα σκληρά χτυπήματα από τα ρόπαλα. Όσοι ήταν επικεφαλής έπεφταν στο έδαφος, όσοι όμως ακολουθούσαν προχωρούσαν σιωπηλά μπροστά, δίνοντας έτσι απολυτό νόημα στο πνεύμα της αναμέτρησης χωρίς βία.

Αυτό το περιστατικό προκάλεσε σοκ σε ολόκληρο τον κόσμο. Μαλάκωσε ακόμη και τη συμπεριφορά των Βρετανών απέναντι στην Ινδία. Ο Γκάντι απελευθερώθηκε από τη φυλακή και προσκλήθηκε στο Λονδίνο να συμμετάσχει σε διάσκεψη σχετικά με την ανεξαρτησία της Ινδίας. ..."