Διαστημικό λεωφορείο Μπουράν

Η εκτόξευση

Η ιδέα των επαναχρησιμοποιούμενων διαστημικών σκαφών απασχολούσε τους επιστήμονες από την αρχή της εξερεύνησης του διαστήματος. Οι Αμερικάνοι κατάφεραν να την πραγματοποιήσουν με τη δημιουργία του πασίγνωστου διαστημικού λεωφορείου (Space Shuttle). Είναι ελάχιστα γνωστό όμως ότι και οι Σοβιετικοί έφτασαν ένα βήμα πριν την πραγματοποίησή της, με το διαστημικό πρόγραμμα "Μπουράν" (ρωσ. Бура́н = χιονοθύελλα).

Η ανάπτυξη του προγράμματος άρχισε τις αρχές της δεκαετίας του 1970, ως απάντηση της ΕΣΣΔ στο αμερικανικό διαστημικό λεωφορείο. Οι Σοβιετικοί θεωρούσαν στρατιωτική απειλή το διαστημικό λεωφορείο, λόγω της ικανότητάς του να μεταφέρει 30 τόνους φορτίου από τη Γη στο διάστημα και 15 τόνους απ' το διάστημα στη Γη. Πίστευαν ότι το γεγονός αυτό ήταν σαφής ένδειξη ότι οι Αμερικάνοι θα μετέφεραν έτσι πειραματικά όπλα λέιζερ, τα οποία θα μπορούσαν να πλήξουν στόχους από μεγάλη απόσταση ή να κάνουν κάποια επίθεση απ' το διάστημα. Την ανάπτυξη ανελάβε η εταιρεία NPO Molniya υπό την ηγεσία του Gleb Lozino-Lozinskiy.

Αρχικά δημιουργήθηκαν σκάφη σε πλήρη κλίμακα. Τον Ιούλιο του 1983, ένα από αυτά εκτέλεσε υποτροχιακή πτήση. Από αυτά τα μοντέλα αντλήθηκαν στοιχεία που βοήθησαν στο σχεδιασμό του πρωτότυπου σκάφους.

Στην "πλάτη" του Antonov

Το πρώτο σκάφος του προγράμματος, το Shuttle OK-1K1 - "Buran", πραγματοποίησε στις 15 Νοεμβρίου του 1988 την πρώτη και τελευταία πτήση του προγράμματος. Εκτοξεύτηκε, χωρίς πλήρωμα, απ' το Κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ, προσαρμοσμένο σε έναν πύραυλο "Ενέργεια" (ρωσ. Энергия). Ο συγκεκριμένος πύραυλος ήταν πολύ ισχυρός, καθώς μπορούσε να μεταφέρει πολύ μεγάλα φορτία. Το Μπουράν εκτέλεσε 2 περιστροφές γύρω απ' τη Γη, παραμένοντας στο διάστημα για 3 ώρες. Επέστρεψε στη Γη με αυτόματο σύστημα προσγείωσης και προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο του Κοσμοδρομίου του Μπαϊκονούρ, με ανέμους που έφταναν τα 62,1 χλμ/ώρα. Παρ' όλα αυτά προσγειώθηκε με διαφορά μόνο 3 μέτρων πλαγίως και 10 μέτρων κατά μήκος από τον στόχο.

Πύραυλος Σογιούζ - Αμερ. Διαστ. Λεωφ. - Μπουράν

Στα πλαίσια του προγράμματος ήταν να δημιουργηθεί ένας στόλος με 5 σκάφη τύπου Μπουράν, να γίνουν επανδρωμένες αποστολές, συνδέσεις με το διαστημικό σταθμό Μιρ, μεταφορές φορτίων από και προς στο διάστημα. Λόγω έλλειψης κονδυλίων και της πολιτικής αστάθειας στην ΕΣΣΔ εκείνη την περίοδο, έγιναν περικοπές μετά την πρώτη πτήση. Έτσι τα άλλα 4 Μπουράν έμειναν ημιτελή. Το οριστικό τέλος ήρθε το 1993, μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, απ' τον πρόεδρο Μπόρις Γέλτσιν. 20 δισ. ρούβλια δαπανήθηκαν για το πρόγραμμα. Επανδρωμένη αποστολή δεν έγινε ποτέ. Τελικά το αμερικάνικο διαστημικό λεωφορείο ήταν αυτό που συνδέθηκε με τον Μιρ.

Το μοναδικό σκάφος που ταξίδεψε στο διάστημα καταστράφηκε το 2002, όταν κατέρρευσε το υπόστεγο που φυλασσόταν στο Μπαϊκονούρ. Αιτία η κακή συντήρηση. 8 εργάτες σκοτώθηκαν. Από τα υπόλοιπα 4, το σκάφος με το όνομα "Μικρό πουλί" (ρωσ. Пти́чка) είναι ολοκληρωμένο κατά 95 με 97%, βρίσκεται στο Μπαϊκονούρ, αλλά έχει μεταβιβαστεί στο Καζακστάν. Τα άλλα τρία σκάφη του στόλου είχαν κατασκευαστεί σε ένα μικρό ποσοστό. Μερικά έχουν διαλυθεί.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, όπως το διαστημικό λεωφορείο, το Μπουράν μπορούσε να μεταφερθεί στο χώρο εκτόξευσης στην "πλάτη" ένος μεγάλου αεροπλάνου. Γι' αυτό το λόγο δημιουργήθηκε το αεροσκάφος Antonov An-225, το μεγαλύτερο μεταγωγικό αεροσκάφος που κατασκευάστηκε ποτέ.

Μετά το δυστύχημα του διαστημικού λεωφορείου Κολούμπια το 2003, υπήρξε η πρόταση να αναβιώσει το πρόγραμμα Μπουράν για τη μεταφορά αστροναυτών και φορτίων στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS). Κάτι τέτοιο όμως δεν υλοποιήθηκε. Μέχρι αυτή τη στιγμή, το πιο ασφαλές σκάφος για τη μεταφορά αστροναυτών θεωρείται το ρώσικο Σογιούζ (ρωσ.Союз).

Επειδή η εκτόξευση του Μπουράν έγινε μετά από αυτή του αντίστοιχου αμερικανικού, και σε κλίμα Ψυχρού Πολέμου, υποστηρίχθηκε ότι η κατασκοπεία έπαιξε σημαντικό ρόλο στην κατασκευή του Μπουράν. Πάρα τις εξωτερικές ομοιότητες, τα δύο σκάφη έχουν σημαντικές διαφορές στην κατασκευή. Αυτό υποδηλώνει, ότι, αν η κατασκοπεία έπαιξε ρόλο, βοήθησε μόνο στα εξωτερικά χαρακτηριστικά του Μπουράν ή στο σχέδιο της ατράκτου.

Συμπερασματικά, το Μπουράν ήταν ένα πολύ φιλόδοξο πρόγραμμα! Δυστυχώς, λόγω της δύσκολης κατάστασης που περνούσε η Σοβιετική Ένωση την περίοδο εκείνη, το πρόγραμμα έμεινε στα...αζήτητα...!

ΒΙΝΤΕΟ

Η εκτόξευση



Η προσγείωση



(Για τη συγγραφή του άρθρου αντλήθηκαν πληροφορίες από την Ελληνική και την Αγγλική Βικιπαιδεία. Τα βίντεο είναι από το YouTube)